پارچه چگونه رنگ می شود و از چه تکنیک های مختلف رنگرزی استفاده می شود؟
رنگرزی پارچه فرآیندی است که از طریق اعمال رنگ بر روی پارچه به منسوجات رنگ می بخشد. بسته به نتیجه مطلوب، نوع پارچه و تجهیزات رنگرزی موجود، از تکنیک های رنگرزی مختلفی استفاده می شود. برخی از تکنیک های رایج رنگرزی پارچه عبارتند از:
رنگرزی مستقیم: در رنگرزی مستقیم، پارچه در یک حمام رنگ حاوی رنگهایی قرار میگیرد که از طریق ترکیبی از فرآیندهای شیمیایی و فیزیکی مستقیماً با الیاف پارچه پیوند مییابند. رنگرزی مستقیم برای پارچه های ساخته شده از الیاف سلولزی مانند پنبه، ابریشم مصنوعی و کتان مناسب است.
رنگرزی راکتیو: رنگرزی واکنشی شامل استفاده از رنگهای واکنشی است که از نظر شیمیایی واکنش داده و با الیاف پارچه پیوند کووالانسی ایجاد می کنند. این تکنیک به طور گسترده برای رنگرزی الیاف طبیعی مانند پنبه، ابریشم و پشم استفاده می شود. رنگ های واکنشی پایداری رنگ عالی و طیف گسترده ای از رنگ های زنده را ارائه می دهند.
رنگرزی اسیدی: رنگرزی اسیدی عمدتاً برای رنگرزی الیاف پروتئینی مانند پشم، ابریشم و نایلون استفاده می شود. رنگ های اسیدی در محیط های اسیدی محلول هستند و از طریق پیوند یونی یا هیدروژنی با پارچه پیوند می خورند. این تکنیک به یک حمام رنگ اسیدی نیاز دارد و اغلب شامل اعمال حرارت برای افزایش جذب رنگ است.
رنگرزی پایه: رنگرزی پایه که به عنوان رنگرزی کاتیونی نیز شناخته می شود، برای الیاف مصنوعی مانند اکریلیک یا موداکریلیک استفاده می شود. رنگهای پایه دارای بار مثبت هستند و با الیاف مصنوعی با بار منفی پیوند الکترواستاتیکی دارند. این تکنیک به یک حمام رنگ پایه یا قلیایی نیاز دارد.
رنگرزی وات: رنگرزی وات روشی است که در آن رنگ های نامحلول که به رنگ های vat معروف هستند، به شکل محلول در می آیند و سپس روی پارچه اعمال می شوند. پارچه در ظرف حاوی رنگ احیا شده غوطه ور می شود و رنگ در تماس با هوا اکسید شده و نامحلول می شود. رنگرزی وات معمولاً برای رنگرزی پنبه و سایر الیاف سلولزی استفاده می شود.
چه عواملی بر ماندگاری رنگ و ماندگاری پارچه رنگ شده تأثیر می گذارد؟
عوامل متعددی می تواند بر ماندگاری رنگ و ماندگاری پارچه رنگ شده تأثیر بگذارد. برخی از عوامل کلیدی عبارتند از:
انتخاب رنگ: نوع و کیفیت رنگ مورد استفاده می تواند به میزان قابل توجهی بر ماندگاری رنگ و طول عمر تأثیر بگذارد. برخی از رنگ ها میل ترکیبی و خاصیت پیوند بهتری با الیاف خاص دارند و در نتیجه ثبات رنگ را بهبود می بخشند. رنگ های باکیفیت عموماً در برابر محو شدن و شستشو مقاومت بیشتری دارند.
نوع الیاف: انواع مختلف الیاف دارای پذیرش رنگ متفاوت و حساسیت به محو شدن هستند. الیاف طبیعی مانند پنبه، کتان و ابریشم ممکن است به تکنیکهای رنگرزی متفاوتی نیاز داشته باشند و در مقایسه با الیاف مصنوعی مانند پلیاستر یا نایلون، ویژگیهای پایداری رنگ متفاوتی از خود نشان دهند. ویژگی های فیبر می تواند بر میزان جذب و حفظ رنگ تأثیر بگذارد.
تکنیک رنگرزی: تکنیک رنگرزی مورد استفاده می تواند بر ثبات رنگ تأثیر بگذارد. برخی از تکنیک ها، مانند رنگرزی واکنشی یا رنگرزی vat، نفوذ و چسبندگی بهتر رنگ را فراهم می کنند که منجر به بهبود ثبات رنگ می شود. شرایط خاص رنگرزی مانند دما، سطح pH و مدت زمان حمام رنگ نیز می تواند بر ماندگاری رنگ نهایی پارچه تأثیر بگذارد.
قبل از درمان و پس از درمان: فرآیندهای قبل از درمان مانند تمیز کردن، سفید کردن، یا خشک کردن می تواند جذب رنگ را افزایش داده و ثبات رنگ را بهبود بخشد. درمان های پس از شستشو مانند شستشو، آبکشی و درمان های تکمیلی نیز می تواند بر حفظ رنگ و طول عمر تأثیر بگذارد. روش های مناسب قبل و بعد از درمان می تواند به تثبیت رنگ روی پارچه کمک کند.
عوامل محیطی: شرایط محیطی مانند قرار گرفتن در معرض نور خورشید، رطوبت، گرما یا مواد شیمیایی می تواند بر ثبات رنگ تأثیر بگذارد. اشعه ماوراء بنفش (UV) از نور خورشید یکی از دلایل رایج رنگ پریدگی است. رطوبت و رطوبت می تواند منجر به خونریزی رنگ یا مهاجرت شود. قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی، مانند قرار گرفتن در معرض کلر در استخرهای شنا یا مواد پاک کننده خاص، نیز می تواند بر ثبات رنگ تأثیر بگذارد.